Zdawać by się mogło, iż obecnie każdy ma świadomość, że za jazdę samochodem bez zapiętych pasów bezpieczeństwa może grozić mandat. Mniej osób zdaje sobie już sprawę, że za jazdę bez zapiętych pasów bezpieczeństwa odpowiada osoba która tego obowiązku nie dopełniła, a nie sam kierowca. Karą za prowadzenie samochodu bez zapiętych pasów bezpieczeństwa jest obecnie 100 zł mandatu i 2 punkty karne. Jednak to kierowca jest zobowiązany upewnić się czy wszyscy w pojeździe mają zapięte pasy bezpieczeństwa. W sytuacji kiedy kierowca tego nie zrobi, naraża się na kolejne 100 zł mandatu i 4 punkty karne. (art. 45 ust. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005r Nr 108 poz. 908).
Pamiętać jednak należy, iż powyższe będzie miało zastosowanie tylko w sytuacji kiedy nie dojdzie do zdarzenia drogowego.
Co jednak w sytuacji kiedy doszło do wypadku, a któryś z poszkodowanych nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa?
Otóż odpowiedź nie jest zupełnie jednoznaczna, aczkolwiek taka osoba musi liczyć się z tym że najprawdopodobniej suma należnego jej odszkodowania i zadośćuczynienia zostanie obniżona o pewną wysokość ? tj. od 15 do nawet 50%.
Obniżenie takie nazywa się przyczynieniem.
Zgodnie z treścią art. 362 k.c. ,,Jeśli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza stopnia winy obu stron”. Zatem jako przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody uważa się generalnie każde jego zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowo-skutkowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przesłanki oceny, czy i w jakim stopniu uzasadnione jest zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody stanowią takie czynniki jak: podstawa odpowiedzialności sprawcy szkody, stopień winy obu stron, wina lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego w tej sytuacji fakt zapięcia lub nie pasów bezpieczeństwa oraz zbadanie czy ten fakt miał lub mógł mieć wpływ na zwiększenie szkody u poszkodowanego lub w ogóle jej powstanie.
Dość wskazać na jedno z najnowszych orzeczeń Sądu Najwyższego w tej kwestii o sygn. akt IV CSK 114/17 z dnia 16 marca 2018r. o następującej treści: Trzeba zatem ustalić, czy zachowanie się poszkodowanego pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą (art. 361 § 1 k.c.). W drugim etapie określa się, czy ze względu na przyczynienie się poszkodowanego należy zmniejszyć wysokość odszkodowania. Następuje to przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, ale przede wszystkim stopnia winy obu stron. Należy podkreślić, że w każdym wypadku, gdy w pierwszym etapie ustalono przyczynienie się poszkodowanego, podstawową okolicznością wpływającą na miarkowanie wysokości odszkodowania jest wina obu stron i dalej: Artykuł 362 k.c. nie uzasadnia bowiem różnicowania podstawy prawnej, z której wynika obowiązek naprawienia szkody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 912 lipca 2012 r., I CSK 660/11, nie publ.; inaczej np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2003 r., IV CKN 481/01, nie publ.).
W w/w wyroku Sąd Najwyższy podniósł również, ważną kwestię a mianowicie miarkowania wysokości przyczynienia, co prawda dokonał tego na konkretnym przykładzie, jednak wart jest uwagi ze względu na to że daje obraz tego jakie konsekwencje mogą czekać każdego kto nie zastosuje się do obowiązku zapinania pasów bezpieczeństwa. Jak wskazał SN: należy przyjąć, że skoro powód mógł i powinien był przewidywać możliwe następstwa ewentualnego wypadku i konsekwencji swojego zachowania polegającego na niezapięciu pasów bezpieczeństwa, można mu przypisać rażące niedbalstwo. Opinie biegłych przedstawione w postępowaniu przed sądami pierwszej i drugiej instancji uzasadniają w związku z tym dokonaną przez Sąd Okręgowy ocenę, że powód przyczynił się do wyrządzenia mu szkody w 30%.
Jednak trzeba podkreślić, iż sam fakt ustalenia, że doszło do przyczynienia się poszkodowanego do zaistnienia szkody nie oznacza jeszcze, iż Sąd obligatoryjnie musi obniżyć wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia. O ewentualnym obniżeniu odszkodowania i zadośćuczynienia decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c. Zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody powinno zawsze następować indywidualnie w oparciu o zbadanie każdej sprawy.
Jak się okazuje wysokość przyczynienia ustalana w przypadku braku zapięcia pasów bezpieczeństwa może się wiązać nie tylko ze zwiększeniem szkody w postaci urazów ciała, a nawet śmierci ale również będzie się wiązało z możliwością (niezwykle często stosowaną przez Sądy) obniżenia należnego odszkodowania i zadośćuczynienia o kolejne procenty w zależności od okoliczności sprawy, tj. od 15 do nawet 50%.
