W poniższym artykule opiszę kwestię renty z tytułu zmniejszenie się widoków na przyszłość w przypadku doznania przez poszkodowanego w wypadku poważnego uszczerbku na zdrowiu.
Podstawa prawna
W sytuacji doznania poważnego uszczerbku na zdrowiu, które ma lub może mieć wpływ na sposób, zakres lub szansę znalezienia pracy zgodnej z naszym wykształceniem (bądź wyuczonej) lub wykonywanej przed wypadkiem, możemy dochodzić od sprawcy zdarzenia lub z jego OC świadczenia w postaci renty. Powyższe wynika z treści art. 444 § 2 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią: Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty?. W praktyce dotyczy to poważnych obrażeń ciała, jednak przede wszystkim dotyczy takich uszkodzeń ciała, które utrudniają lub uniemożliwiają znalezienie pracy czy odnalezienie się w pracy poprzednio wykonywanej. Można wskazać na jaskrawe przykłady takich sytuacji, tj. uszkodzenie palców u rzeźbiarza, oszpecenie twarzy modelki czy uszkodzenie nogi u żołnierza.
Przesłanki uzyskania renty
Dla uzyskania renty za zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość, trzeba łącznie spełnić 3 przesłanki:
- zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość u osoby poszkodowanej musi być być konsekwencją uszkodzenia ciała odniesionego w wyniku wypadku;
- trzeba wykazać zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość u osoby poszkodowanej;
- uszkodzenie ciała u osoby poszkodowanej odniesione w wyniku wypadku musi mieć charakter trwały;
Sposób obliczania renty
Utrwaliła się już praktyka sposobu obliczania wysokości renty w wyrokach sądów powszechnych. W swoim postanowieniu Sąd Najwyższy wyjaśnił tą kwestię: Podstawą obliczenia renty wyrównującej szkodę powinno być ustalenie faktycznych możliwości podjęcia przez poszkodowanego działalności zarobkowej. Przy ocenie tej zdolności należy ustalić zarobki, jakie poszkodowany przypuszczalnie osiągnąłby, gdyby nie uległ wypadkowi. Następnie trzeba je zestawić z zarobkami, jakie poszkodowany może osiągnąć, wykorzystując ograniczoną zdolność do pracy (tzw. metoda różnicy) – teza postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2018 r., sygn. akt: I PK 95/17 (Zasady obliczania wysokości renty wyrównawczej).
Co ciekawe w innym wyroku Sąd Najwyższy odniósł się również do kwestii przyznania renty dla osoby bezrobotnej: Osoba mająca przed wypadkiem status bezrobotnego może domagać się renty, o ile warunki istniejące na rynku pracy uzasadniają z dostatecznym prawdopodobieństwem przypuszczenie, że zdołałby ona przed wypadkiem uzyskać zatrudnienie, gdyby podjęła starania w tym kierunku. Jeżeli przez wiele lat przed zdarzeniem wyrządzającym szkodę poszkodowany nie czyni starań o podjęcie zatrudnienia w wyuczonym zawodzie, to odwoływanie się do zarobków osiąganych z tytułu jego wykonywania jako podstawy ustalenia wysokości renty wyrównawczej nie może być uznane za uzasadnione. ? wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2017 r., sygn. akt I CNP 25/16(renta dla osoby bezrobotnej).
Przykład:
Jan Nowak przed wypadkiem pracował jako żołnierz zawodowy. Praca ta wymagała od niego pełnej sprawności fizycznej. W wyniku wypadku samochodowego doznał uszczerbku na zdrowiu w postaci trwałego uszkodzenia prawej stopy, co skutkuje u niego trudnością z poruszaniem się. W związku z powyższym Jan Nowak nie może już pracować jako żołnierz zawodowy, nie ma natomiast innego wyuczonego zawodu. Jan Nowak utracił widoki powodzenia na przyszłość. Obecnie Jan Nowak nie mogąc znaleźć innej pracy zatrudnił się jako ochroniarz w supermarkecie. Zatem renta jakiej domaga się obecnie Jan Nowak to różnica między jego zarobkami przed wypadkiem (3.500,00 z netto) a kwotą jaką obecnie otrzymuje jako ochroniarz w supermarkecie (1.500,00 zł), zatem kwota dochodzonej renty wyniesie: 2.000,00 zł.
Równanie przedstawia się następująco: 3.500,00 zł (zarobki przed wypadkiem) ? 1.500,00 zł (zarobki po wypadku) = 2.000,00 zł kwota dochodzonej renty z tytułu utraty widoków powodzenia na przyszłość
Kwestie praktyczne i podsumowanie
Osoba, która w skutek wypadku doznała poważnego, trwałego uszkodzenia ciała może domagać się renty z tytułu utraty widoków powodzenia na przyszłość. Na takiej osobie ciąży jednak obowiązek udowodnienia, że do utraty widoków na przyszłość naprawdę doszło, ponadto że nie może wykonywać wyuczonego zawodu czy pracy zgodnej z jego wykształceniem. Co ważne fakt pozostawania bez pracy przed wypadkiem nie wyklucza możliwości dochodzenia tego rodzaju renty. Istotne jest również udowodnienie, że sytuacja poszkodowanego się pogorszyła, tj. owszem pracuje, ale nie w zawodzie i zarabia mniej. Kwotę renty wylicza się zgodnie z w/w wzorem i określa zawsze indywidualnie.
