Jesienno-zimowa pogoda nie zawsze zachęca nas do wyjścia z domu, śliskie drogi, zaśnieżone chodniki sprawiają, że niezwykle często dochodzi do wielu wypadków, które mogą skończyć się poważnym urazem Są jednak sytuacje, które zmuszają nas do przemieszczania w tak niesparzających warunkach. Musimy bowiem pójść do pracy, załatwić sprawy urzędowe, zrobić zakupy, wyjść po dziecko do szkoły, itp. Najczęściej dalekie odcinki drogi pokonujemy samochodem. Jednakże, aby dostać się do miejsca docelowego pewien dystans zawsze musimy przejść pieszo. Nie zawsze nasza droga kończy się bezpiecznie. Czy w przypadku poślizgnięcia się i doznania urazu należy się odszkodowanie i zadośćuczynienie? Kto ponosi odpowiedzialność za naszą szkodę? O tym wszystkim w dzisiejszym artykule.
KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ?
Odpowiedzialność za szkodę doznaną w wyniku poślizgnięcia się na śliskiej nawierzchni zależy przede wszystkim od tego, gdzie doszło do zdarzenia. Inny podmiot będzie odpowiedzialny za szkodę doznaną na chodniku, na drodze publicznej, czy przy wejściu do sklepu. To właśnie miejsce zdarzenie determinuje podmiot odpowiedzialny, którym jest prawie zawsze właściciel lub zarządca nieruchomości. To na właścicielu lub zarządcy ciąży obowiązek dbania o porządek i zapewnienia bezpieczeństwa osobom korzystającym z danego terenu.
Mając na uwadze powyższe należy pamiętać, że krąg podmiotów odpowiedzialnych za szkody doznane w wyniku poślizgnięcia kształtuje się w następujący sposób. Co do zasady za szkody doznane:
– na terenie spółdzielni mieszkaniowej – odpowiada spółdzielnia,
– na przystankach autobusowych i tramwajowych – przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej,
– na terenie budowy – wykonawcy robót budowlanych,
– przy wejściach do sklepów, restauracji, punktów usługowych – właściciele lub najemcy lokali,
– na parkingach samochodowych – podmiot administrujący danym parkingiem,
– na drogach krajowych i autostradach – Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
– na drogach wojewódzkich – zarząd województwa,
– na drogach powiatowych – zarząd powiatu,
– na drogach gminnych – wójt (burmistrz, prezydent miasta),
– na drogach wewnętrznych – podmiot zarządzający nieruchomością – może to być np. wspólnota, spółdzielnia czy też osoba będąca właścicielem danego terenu,
– na chodnikach będących otoczeniem drogi publicznej – zarządca drogi publicznej (należy ustalić, do której z wyżej wskazanych kategorii należy droga, przy której znajduje się chodnik);
– na chodnikach przylegających bezpośrednio do prywatnych posesji – właściciel posesji (za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości. Kiedy między chodnikiem, a posesją znajduje się np. pas zieleni wtedy to gmina dba o bezpieczeństwo osób przechodzących).
Nie zawsze odpowiedzialność za szkodę będą ponosiły wymienione wyżej podmioty, może bowiem zdarzyć się sytuacja, w której właściciel lub zarządca nieruchomości zleci sprzątanie, odśnieżanie i usuwanie lodu określonej firmie. W takim przypadku odpowiedzialność ta jest przeniesiona na firmę wykonującą zlecone prace i to do tego podmiotu należy kierować swoje roszczenia. Co ciekawe, kiedy utrzymanie porządku na nieruchomości, chodniku czy drodze ciąży na dozorcy zatrudnionym na umowie o pracę lub innej umowie cywilnoprawnej wówczas za jego zaniedbania odpowiedzialność ponosi właściciel. Jest to tzw. wina w wyborze.
W przypadku szkód doznanych na chodnikach przylegających bezpośrednio do prywatnej posesji, jeśli obowiązek utrzymania porządku i czystości na określonym terenie należy zarówno do właściciela nieruchomości, jak i do zarządu miasta, wówczas ponoszą oni odpowiedzialność solidarną, zgodnie z art. 441 § 1 k.c.
Obecnie zarządy dróg, właściciele nieruchomości i inne podmioty odpowiedzialne za utrzymywanie czystości i porządku co raz częściej korzystają z ubezpieczenia OC. Wówczas na podstawie art. 822 § 1 k.c. podmiotem właściwym (odpowiedzialnym) do naprawienia szkody jest Towarzystwo Ubezpieczeń, w którym została wykupiona polisa ubezpieczeniowa. W sytuacji, gdy o naprawienie szkody należy wystąpić do osoby prywatnej poszkodowany może zgłosić szkodę z polisy OC w życiu prywatnym, jeśli zobowiązany takową posiada.
SKLEPY, KIOSKI
Nie rzadko mamy do czynienia z poślizgnięciami przy wejściach do sklepów, kiosków, punktów usługowych i gastronomicznych. Za te miejsca odpowiadają przeważnie ich właściciele lub najemcy lokali, w których prowadzona jest działalność gospodarcza. Jeśli są to budynki wielkopowierzchniowe to za tzw. części wspólne (m.in. korytarze, toalety, klatki schodowe) i utrzymanie czystości odpowiada właściciel. Podmioty odpowiedzialne odpowiadają przede wszystkim za swoje zaniedbania w zakresie w jakim nie usunięto śniegu, błota pośniegowego, wody. Tym samym nie zostają stworzone odpowiednie warunki dla bezpieczeństwa klientów. W przypadku, kiedy właściciel korzysta z usług profesjonalisty w zakresie zarządzania nieruchomościami, przenosi swoją odpowiedzialność za utrzymanie czystości na firmę trudniącą się utrzymaniem porządku i czystości. W sytuacji budynków wielkopowierzchniowych odpowiedzialność takiej firmy ogranicza się do tzw. przestrzeni wspólnych, natomiast w poszczególnych sklepach, butikach, biurach, kawiarniach, barach, odpowiedzialność będzie po stronie najemców lokali.
WYJĄTKI
Utrzymanie dróg, chodników i innych miejsc w stanie całkowitego bezpieczeństwa często ze względów technicznych będzie niemożliwe, a to z uwagi na brak możliwości techniczno – organizacyjnych, takich jak dyspozycja sprzętu, dostępne zaplecze kadrowe, itp.
Oczywistym jest to, że nie każda szkoda wywołana poślizgnięciem się na śliskiej nawierzchni będzie pociągała za sobą odpowiedzialność właściciela bądź zarządcy terenu. Istnieją sytuacje nieprzewidywalne, wywołane m.in. siłą wyższą, np. obfitymi opadami, gwałtownymi oziębieniami, gołoledzią, nad którymi zobowiązani nie są w stanie zapanować. Wówczas, mimo że stwierdzono brak odśnieżenia nie będzie podmiotu odpowiedzialnego za powstałą szkodę, aczkolwiek tylko pod warunkiem, że zarządca, właściciel lub administrator podjęli wszelkie konieczne działania, aby teren, którym zarządzają był bezpieczny dla przechodniów.
Wyjątkiem w przypadku chodników położonych bezpośrednio przy posesji jest również sytuacja, kiedy na chodniku jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych, wówczas odpowiedzialność ta jest przeniesiona z właściciela posesji na gminę.
PODSTAWA PRAWNA ODPOWIEDZIALNOŚCI
Podstawa odpowiedzialności za szkody doznane w wyniku poślizgnięcia jest art. 415 k.c., który stanowi, że ten, kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Jest to odpowiedzialność na zasadzie winy. Stanowisko to podzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 2005 r. (sygn. akt II CK 719/04, niepubl.), w którym Sąd stwierdził, że jeżeli z winy zarządcy drogi publicznej doszło na niej do niebezpiecznego wypadku, to ponosi on odpowiedzialność na zasadzie winy.
Aby powstała odpowiedzialność sprawcy muszą wystąpić kumulatywnie następujące przesłanki:
- powstanie szkody w wyniku upadku na śliskiej nawierzchni, np. złamanie ręki, skręcenia nogi
- szkoda, która jest skutkiem zawinionego działania lub zaniechania sprawcy
- związek przyczynowy pomiędzy szkodą i zawinionym zachowaniem lub zaniechaniem sprawcy
Ciężar dowodowy (ciężar wykazania powyższych przesłanek) spoczywa na Poszkodowanym. Dlatego istotną rolę ma gromadzenie materiału dowodowego, w postaci dokumentacji medycznej, zdjęć, oświadczeń świadków zdarzenia, nagrań monitoringu.
W przypadku, kiedy ochrona ubezpieczeniowa obejmuje wypadki związane z poślizgnięciem się podstawą odpowiedzialności Towarzystwa Ubezpieczeń jest art. 822 § 1 k.c., który stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Zgodnie z tym artykułem, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, aby dochodzić roszczeń związanych z doznanymi obrażeniami ciała, należy w pierwszej kolejności ustalić podmiot odpowiedzialny za utrzymanie w należytym stanie terenu, na którym doszło do zdarzenia – zarządcę lub właściciela nieruchomości. Następnie do tego podmiotu lub ubezpieczyciela kierujemy swoje roszczenia. Należy pamiętać, że to poszkodowany ma udowodnić swoją szkodę, którą będą mogły potwierdzić dokumentacja fotograficzna miejsca zdarzenia, na której zostaną uwidocznione nieprawidłowości, które spowodowały upadek, oświadczenia osób, które widziały całe zdarzenie, nagrania z kamer monitoringu, dokumentacja medyczna, faktury i rachunki za leki, przejazdy do placówek medycznych. Mając to na uwadze kluczem do uzyskania zadośćuczynienia i odszkodowania jest ustalenie podmiotu odpowiedzialnego, udowodnienie doznanej szkody i stwierdzenie, że szkoda nie powstała na skutek siły wyższej, a więc że zachodzą wszystkie przesłanki odpowiedzialności cywilnej.
