Temat dzisiejszego artykuł jest niezwykle szeroki, dlatego omówione poniżej zagadnienia nie wyczerpują go w całości. Jest to jednak zagadnienie warte omówienia oraz pokazania jego prawie nieskończonego zakresu oraz wykazania, jakie prawa posiada każdy z nas często nawet o tym nie wiedząc.
Zgodnie bowiem z treścią art. 7 Konstytucji władza publiczna ma obowiązek działania na podstawie i w granicach prawa. Co oznacza mniej więcej tyle, że jeśli władza publiczna (jej reprezentanci) podejmuje czynności wykraczające poza prawo lub z nim sprzeczne i wyrządza swoim działaniem szkodę, to ma obowiązek jej naprawienia. Dokładnie taka sama odpowiedzialność ciąży na władzy (jej przedstawicielach) kiedy pomimo tego ż mieli prawny obowiązek działania, to nie podęli go ? tj. bezczynność władzy.
Trzeba w tym miejscu podkreślić, że podstawą odpowiedzialności władzy publicznej jest stwierdzenie niezgodności jej działania (braku działania) z prawem. Powyższe stosowanie do art. 77 Konstytucji i art. 417 kodeksu cywilnego.
Co jednak oznacza niezgodne z prawem?W skrócie mówiąc oznacza to działanie lub zaniechanie (brak działania, do którego było się obowiązanym) niezgodne z treścią źródeł prawa wskazanych w art.87 ? 94 Konstytucji, to znaczy z:
– przepisami Konstytucji;
– umowami międzynarodowymi ? takimi które wiążą Polskę;
– ustawami (np. kodeks cywilny, kodeks karny, ustawa o świadczeniach rodzinnych);
– rozporządzeniami;
– aktami prawa miejscowego wydawanymi przez organy samorządu terytorialnego (miasta, gminy);
Warto jednak wiedzieć, iż niezgodność z prawem to również sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, ma to jednak miejsce jedynie w szczególnie uzasadnionych sytuacjach, np. w sytuacji zagrożenia życia, zdrowia lub mienia obywateli. Powyższa zasada nie dotyczy jednak naszego poczucia niesprawiedliwości czy tzn. jeśli prawomocne orzeczenie, w naszym przekonaniu, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, ale nie uda nam się udowodnić jego niezgodności z konkretnym przepisem prawa, to nie przysługuje prawo do żądania odszkodowania.
Dla lepszego zrozumienia tematu poniżej przykłady:
- Szkoda wywołana działaniem przedstawiciela władzy ma miejsce na przykład w sytuacji, kiedy policjant przy wykonywaniu czynności nadużyje władzy, np. poprzez stosowanie przemocy fizycznej, odmówi kontaktu z adwokatem i takim działaniem wyrządzi szkodę obywatelowi, to Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za naruszenie nietykalności cielesnej.
- Przykładem zaniechania działania ze strony władzy niech będzie brak postawienia znaku ostrzegawczego A-18b w miejscu bytowania i przechodu zwierząt leśnych, które mogą pojawiać się na drodze i jeżeli zdarzały się już uprzednio incydenty z ich udziałem (o czym pisaliśmy już w tym artykule: http://odszkodowaniaoc.rzeszow.pl/wypadki-drogowe/odszkodowanie-za-wypadek-z-udzialem-zwierzat-lesnych-losia-sarny-jelenia-dzika/).
Podsumowując, należy pamiętać, że każde działania (bądź zaniechania) władzy państwowej, które wywołują szkodę obywatela mogą stanowić podstawę roszczenia odszkodowawczego. Jednakże nie popadając w przesadę istotne jest, aby zachodził związek przyczynowo skutkowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem władzy a szkodą zaistniałą u obywatela. Trzeba też pamiętać, że nie każde zdarzenia wywołujące szkodę u obywatela rodzi odpowiedzialność Skarby Państwa i dlatego sprawy tego rodzaju rozpatrywane są zawsze indywidualnie.
