Inne,  Postępowanie karne,  Postępowanie sądowe

Kiedy rodzic odpowiada za szkodę wyrządzoną przez dziecko? ? wina w nadzorze

Zdarza się, że sprawcami szkody są dzieci. Czy w takim przypadku automatycznie należy przyjąć odpowiedzialność za takie zdarzenia ich rodziców?

W takiej sytuacji decydującym kryterium, aby móc w ogóle rozważać odpowiedzialność rodziców będzie wiek dziecka.

Otóż dziecku do 13 roku życia jak stanowi art. 426 kodeksu cywilnego nie można poczytać winy za spowodowanie zdarzenia które wyrządziło szkodę osobie trzeciej. Oznacza to mniej więcej tyle że dziecko poniżej 13 roku życia nie będzie samodzielnie ponosiło odpowiedzialności za powstałą szkodę. Nie oznacza to jednak, że taka odpowiedzialność automatycznie będę ponosili rodzice (opiekunowie).

Podstawą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez dziecko poniżej 13 roku życia stanowi art. 427 kodeksu cywilnego ? to jest tzw. wina w nadzorze. Jak wskazuje w/w artykuł osoba, która z mocy prawa (ustawy, umowy) jest zobowiązana do nadzoru nad taką osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie można przypisać winy ten jest obowiązany do naprawienia szkody. Ważne jest aby mieć na uwadze, że jest tutaj wyraźna mowa o winie rodzica/opiekuna, co oznacza, że musi istnieć związek między brakiem nadzoru a powstaniem szkody.

Patrząc na sprawę racjonalnie trzeba przyznać, że dzieci w wieku m.in. 10-13 lat powinny i zazwyczaj mają już dużą dozę samodzielności i nie ma realnej możliwości sprawowania nad nimi nadzoru całą dobę.

Dlatego też, nawet ciężko pokrzywdzony przez małoletniego nie otrzyma odszkodowania od jego rodziców, jeśli uda im się wykazać, że nadzór nad sprawiającym problemy dzieckiem był prawidłowy. – IV CSK 146/14, Odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przez małoletniego. – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2015 r.

Słusznie sprawę zaprezentował Sąd Apelacyjny w Lublinie: Przy ocenie wykonywania „starannego nadzoru” w rozumieniu art. 427 k.c. nie jest obojętne, czy rodzice małoletniego potrafili wpoić mu podstawowe zasady związane z poszanowaniem praw innych osób, wskazywali na potrzebę zachowania ostrożności oraz czy zwracali uwagę na jego niewłaściwe zachowanie? Sąd Apelacyjny w Lublinie z dnia 21 listopada 2013 r. sygn. akt I ACa 248/13(Kryteria oceny wykonywania ?starannego nadzoru? w rozumieniu art. 427 k.c.).

Podsumowującprzepis art. 427 k.c. będzie znajdował zastosowanie, jeżeli spełnione są łącznie 3 przesłanki:

1)została wyrządzona szkoda czynem niedozwolonym osoby, której nie można obciążyć obowiązkiem naprawienia szkody wyłącznie dlatego, że z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie można przypisać jej winy;

2)istnieje osoba z mocy ustawy lub umowy zobowiązana do nadzoru nad małoletnim lub niepoczytalnym sprawcą szkody, która z własnej winy obowiązku nadzoru nie dopełniła;

3)istnieje związek przyczynowy między niedopełnieniem obowiązku nadzoru a szkodą

(źródło: Kidyba Andrzej (red.), kodeks cywilny. Komentarz Tom III. Zobowiązania – część ogólna, wyd. II).

Dziecko od 13 roku życia do pełnoletności

Odrębną kwestią będzie sytuacja, w której sprawcą szkody będzie dziecko powyżej 13 roku życia. W sytuacji, kiedy taka osoba ukończy już 13 lat będzie ona co do zasady ponosić odpowiedzialność za swoje czyny. Racjonalnie jednak sprawę ujmując osoby takie pozostają niewypłacalne i często absolutnie nieświadome konsekwencji swoich czynów.

Zatem chociaż takie sprawy wymagają indywidualnej interpretacji sytuacji faktycznej, zachowania się dziecka powyżej 13 roku życia, zbadania okoliczności, związku przyczynowo- skutkowego między zaistnieniem szkody a ewentualnym zaniechaniem obowiązku nadzoru rodziców nad takim dzieckiem, to jednak często zdarza się, że Sądy akceptują słuszną argumentację strony. W takiej sytuacji dochodzą swoich praw od rodziców ? gdy można im udowodnić winę w sprawowaniu nad dzieckiem nadzoru, a co za tym idzie wyrządzeniem przez nie szkody.

Jednak zachowanie się rodziców musi być wyraźnie naganne, tj. jeżeli rodzice pozwalają swojemu 14 letniemu dziecku na przebywanie poza domem przez całą noc, nie mają rozeznania gdzie i z kim się znajduje.

Jeżeli więc szkoda wynikać będzie z ewidentnie zawinionego braku w nadzorze rodziców (np.: pozwolenie 13 letniemu dziecku na przebywanie nocą poza domem), to wówczas mogą być oni pociągnięci do odpowiedzialności obok swojego dziecka.

Podsumowując na rodzicach, których dziecko osiągnęło 13 rok życia nadal ciąży obowiązek nadzoru nad dzieckiem, nad którym sprawują władzę rodzicielską. Różnica, w porównaniu z odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną przez dziecko mające mniej niż 13 lat, polega głównie na tym, że jeżeli wyłącznie dziecku można przypisać winę, to tylko ono będzie odpowiedzialne za szkodę, kiedy natomiast wina w nadzorze zostanie wykazana tylko rodzicowi/opiekunowi, to tylko on będzie odpowiadał. Istnieje również wersja trzecia, tj. wina mieszana, będzie miała miejsce, jeśli poszkodowany zdoła wykazać winę obojga, tzn. rodzica i dziecka, to oboje będą odpowiedzialni za szkodę solidarnie.

Adwokat Iwona Wachel Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie. Jako adwokat w ramach swojej praktyki zajmuje się m.in. prawem cywilnym oraz prawem karnym z uwzględnieniem etapów obejmujących postępowanie przygotowawcze, proces sądowy, postępowanie wykonawcze. Specjalizuje się w sprawach odszkodowawczych z uwzględnieniem wypadków komunikacyjnych, wypadków przy pracy, wypadków w rolnictwie, wypadków za granicą, błędów medycznych oraz naruszenia dóbr osobistych.

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *